IITs Admission Process: ભારતમાં 23 ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજી (IIT) છે, જ્યાં હજારો વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ કરે છે. IIT ની સરખામણી અમેરિકાની Ivy League કોલેજો સાથે કરવામાં આવે છે, જ્યાં શિક્ષણ ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળું માનવામાં આવે છે. Ivy League માં હાર્વર્ડ, કોલંબિયા, પેન્સિલવેનિયા જેવી 8 યુનિવર્સિટીઓનો સમાવેશ થાય છે. IIT તેમના ઉત્તમ શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો, પ્રતિષ્ઠિત ફેકલ્ટી અને ઉત્તમ સંશોધન સુવિધાઓ માટે જાણીતી છે. IIT માં માત્ર ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ જ અભ્યાસ કરતા નથી, પરંતુ વિદેશના વિદ્યાર્થીઓ પણ અહીં આવે છે અને પ્રવેશ માટે અરજી કરે છે.
અમેરિકા, કેનેડા, બ્રિટન, ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા દેશોમાં રહેતા NRI અને વિદેશી નાગરિકો તેમના બાળકોને IIT માં શિક્ષણ આપવા માંગે છે. તેમના મનમાં એક પ્રશ્ન છે કે તેમના બાળકોને ભારતની પ્રતિષ્ઠિત એન્જિનિયરિંગ કોલેજોમાં પ્રવેશ કેવી રીતે મળશે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને IIT માં પ્રવેશ કેવી રીતે આપવામાં આવે છે. ઉપરાંત, ચાલો સમજીએ કે IIT માં અભ્યાસ કરવા માટે તેઓએ કઈ પરીક્ષાઓ પાસ કરવી પડે છે અને કેટલી ફી ચૂકવવી પડે છે.
વિદ્યાર્થીઓને IIT માં કઈ શરતો પર પ્રવેશ મળે છે?
IIT માં પ્રવેશ માટે, વિદેશી વિદ્યાર્થીઓએ ભારતની 10+2 શિક્ષણ પ્રણાલીની જેમ શાળાકીય શિક્ષણ પૂર્ણ કરવું પડશે. આ દરમિયાન, મુખ્ય વિષયો તરીકે ભૌતિકશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર અને ગણિતનો અભ્યાસ કરવો ફરજિયાત છે. વિદેશી વિદ્યાર્થીની ઉંમર 25 વર્ષથી વધુ ન હોવી જોઈએ. તેણે ‘જોઈન્ટ એન્ટ્રન્સ એક્ઝામિનેશન’ (JEE) એડવાન્સ્ડ પણ પાસ કરવું પડશે. વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ માટે એક ચોક્કસ ક્વોટા છે, જે હેઠળ 10% તેમના માટે અનામત છે. આ બેઠકો ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ માટે બેઠકોના સામાન્ય પૂલથી અલગ છે. આ બેઠકો અનામત રાખવામાં આવી છે જેથી વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ સામે સીધી સ્પર્ધા કર્યા વિના પ્રવેશ મેળવવાની તક મળે.
ભારતીય વિદ્યાર્થીઓએ IIT માં પ્રવેશ માટે JEE મેઇન અને એડવાન્સ્ડ બંને પરીક્ષાઓ પાસ કરવી પડશે. JEE મેઇન પાસ કર્યા પછી જ એડવાન્સ્ડમાં બેસવાની મંજૂરી છે. જો કે, ઓવરસીઝ સિટીઝન ઓફ ઈન્ડિયા (OCI) અથવા પર્સન ઓફ ઈન્ડિયન ઓરિજિન (PIO) અથવા ફોરેન નેશનલ (FN) સ્ટેટસ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓ સીધા JEE એડવાન્સ્ડ પરીક્ષા આપી શકે છે. તેમને મુખ્ય પરીક્ષામાં બેસવાની જરૂર રહેશે નહીં.
વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ માટે ફી કેટલી છે?
IIT માં વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ માટે ટ્યુશન ફી ભારતીય નાગરિકો કરતા વધારે છે. સરેરાશ, વિદેશી વિદ્યાર્થી માટે વાર્ષિક ટ્યુશન ફી લગભગ $3,000 થી $6,000 (રૂ. 2.50 લાખ થી રૂ. 5.00 લાખ) હોય છે. જો કે, આ ફી IIT અને પસંદ કરેલા કોર્ષના આધારે બદલાય છે. આ ઉપરાંત, વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને દર વર્ષે રહેવા માટે રૂ. 1.50 લાખ થી રૂ. 3.00 લાખ ખર્ચવા પડે છે. વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ માટે શિષ્યવૃત્તિના વિકલ્પો પણ મર્યાદિત છે. પરંતુ કેટલાક IIT મેરિટ-આધારિત શિષ્યવૃત્તિ પણ આપે છે.
અરજી નોંધણી ફી કેટલી છે?
OCI, PIO અને સાર્ક દેશોમાં રહેતા વિદેશી નાગરિકોએ અરજી નોંધણી ફી તરીકે $100 ચૂકવવા પડે છે, જ્યારે બિન-સાર્ક દેશોના નાગરિકો માટે આ ફી $200 છે. જો JEE એડવાન્સ્ડનું પરીક્ષા કેન્દ્ર ભારતમાં હોય તો આ અરજી નોંધણી ફી ચૂકવવાની રહેશે. જો કોઈ વિદેશમાં JEE એડવાન્સ્ડ પરીક્ષા આપવા માંગે છે, તો તેને પણ તે કરવાનો વિકલ્પ મળે છે. જો કે, ફીમાં કોઈ ફેરફાર નથી. સાર્ક દેશમાં પરીક્ષા આપવા માટે ફી $100 અને નોન-સાર્ક દેશમાં $200 છે.
ટોપ-20 પર્સેન્ટાઈલમાં હોવું જરૂરી છે
વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને JEE એડવાન્સ્ડમાં ફક્ત ત્યારે જ પ્રવેશ આપવાની તક મળે છે જો તેઓ તેમની સંબંધિત હાઇસ્કૂલ બોર્ડ પરીક્ષામાં ટોપ-20 પર્સેન્ટાઈલમાં હોય. આ ખાતરી કરે છે કે જે વિદ્યાર્થીઓ શૈક્ષણિક ક્ષેત્રમાં સારો દેખાવ કરે છે તેમને જ IIT માં પ્રવેશ આપવામાં આવે છે. ટોપ-20 પર્સેન્ટાઈલ માટેના કટ-ઓફ માર્ક્સ દર વર્ષે બદલાય છે અને તે ચોક્કસ શૈક્ષણિક ચક્રમાં વિદ્યાર્થીઓના પ્રદર્શન પર આધાર રાખે છે.
પ્રવેશ માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને IIT માં પ્રવેશ માટે અરજી કરવા માટે કેટલાક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજોની જરૂર પડે છે. આમાં માન્ય પાસપોર્ટ અને વિઝા, હાઇસ્કૂલ ટ્રાન્સક્રિપ્ટ અને પ્રમાણપત્ર, JEE એડવાન્સ્ડ એડમિટ કાર્ડ અને સ્કોરકાર્ડ, ઉંમરનો પુરાવો (જન્મ પ્રમાણપત્ર), તાજેતરના પાસપોર્ટ સાઇઝના ફોટોગ્રાફ્સ, OCI અથવા PIO હોવાનો પુરાવો (જો લાગુ હોય તો), નાણાકીય દસ્તાવેજોનો સમાવેશ થાય છે.