FPI stake in companies: વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારો (એફપીઆઈ) દ્વારા તાજેતરનું વેચાણ ભારતીય ઇક્વિટીમાં એક્સપોઝર ઘટાડવાના દાયકા લાંબા વલણનો એક ભાગ છે. વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારોએ છેલ્લા બે ક્વાર્ટરમાં કુલ રૂ. ૨.૪૩ લાખ કરોડ (લગભગ ૨૮.૩ બિલિયન ડોલર)ની ભારતીય ઇક્વિટી વેચી છે. આ કારણે લિસ્ટેડ કંપનીઓમાં તેમનો હિસ્સો વધુ ઘટયો છે.
ભારતીય ઇક્વિટીમાં એફપીઆઈનો હિસ્સો ૨૦૧૫માં તેની ટોચ પરથી સતત ઘટી રહ્યો છે. ડિસેમ્બર ૨૦૨૪ના અંતે તેમનો હિસ્સો ૧૯.૧ ટકા હતો, જે સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ના અંતે ૧૮.૮ ટકા હતો. પરંતુ તે હજુ પણ જૂન ૨૦૧૦ પછી સૌથી નીચો છે, જ્યારે તે ૧૮.૨ ટકા હતો. એફપીઆઈએ છેલ્લા ૨૦ ક્વાર્ટરમાંથી ૧૪ અને છેલ્લા ૪૦ ક્વાર્ટરમાંથી ૨૪માં (ત્રિમાસિક ધોરણે) તેમનો હિસ્સો ઘટાડયો છે.
વર્તમાન ક્વાર્ટરમાં ભારતીય ઈક્વિટીમાં એફપીઆઈ માલિકી વધુ ઘટવાની વિશ્લેષકો અપેક્ષા રાખે છે. વિશ્લેષણ બીએસઈ ૫૦૦, બીએસઈ મિડકેપ અને બીએસઈ સ્મોલકેપ સૂચકાંકોમાં લિસ્ટેડ ૧,૧૭૬ કંપનીઓના ક્વાર્ટર-એન્ડ પ્રમોટર હિસ્સા અને માર્કેટ કેપ ડેટા પર આધારિત છે. ગત બુધવાર સુધી તેમની કુલ માર્કેટ કેપ રૂ. ૩૮૨.૩ લાખ કરોડ હતી. આ તમામ બીએસઈ લિસ્ટેડ કંપનીઓના કુલ માર્કેટ કેપમાં ૯૪.૪ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.
માર્ચ ૨૦૧૫ ક્વાર્ટરમાં ભારતમાં એફપીઆઈ રોકાણ ઉચ્ચ સ્તરે હતું. તે સમયે વિદેશી રોકાણકારો ભારતની ટોચની લિસ્ટેડ કંપનીઓમાં ૨૫.૭ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. તાજેતરના ઘટાડા સાથે, એફપીઆઈનો હિસ્સો હવે તેની ઊંચી સપાટીથી ૬૬૦ બેસિસ પોઈન્ટ્સ અથવા લગભગ એક ક્વાર્ટર નીચે છે.
વિશ્લેષકો કહે છે કે ભારતમાં કોર્પોરેટ અનગ ગ્રોથમાં મંદીને કારણે એફપીઆઈ રોકાણમાં ધમાળખાકીયધ ઘટાડો થયો છે. ખરેખર, એફપીઆઈએ છેલ્લા એક દાયકામાં ભારતીય ઇક્વિટી માર્કેટમાં ભાગીદારીનો સામાન્ય અભાવ દર્શાવ્યો છે. ભારતીય કંપનીઓ કે જેઓ તેમના વૈશ્વિક સ્પર્ધકો સામે એક સમયે અસ્તિત્વમાં હતી તેમની કમાણીમાં વૃદ્ધિનો તફાવત ઓછો થયો છે, જેના કારણે એફપીઆઈ ભારતમાં તેમના રોકાણમાં ઘટાડો કરે છે.
૨૦૦૪-૨૦૧૫ના સમયગાળા દરમિયાન એફપીઆઈ મજબૂત સહભાગીઓ હતા, સિવાય કે ૨૦૦૮ની વૈશ્વિક નાણાકીય કટોકટી અને ૨૦૧૨માં યુરોઝોન કટોકટી દરમિયાન, જ્યારે તેઓ ટૂંકા ગાળા માટે ચોખ્ખા વેચાણકર્તા બન્યા હતા. જ્યાં સુધી કોર્પોરેટ અર્નિંગમાં સુધારો નહીં થાય ત્યાં સુધી એફપીઆઈ નજીકના ગાળામાં પ્રોફિટ-બુકિંગ ચાલુ રાખશે.
ભારતીય ઇક્વિટીમાં એફપીઆઇનો હિસ્સો સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૪માં ૧૮.૫ ટકાથી વધીને જૂન ૨૦૦૭માં ૨૧.૨ ટકા થયો હતો, જે ૨૦૦૮ની નાણાકીય કટોકટી પછી વેચવાલી પહેલાં ૨૫.૭ ટકાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો અને માર્ચ ૨૦૦૯ના ત્રિમાસિક ગાળામાં તેમનો હિસ્સો ઘટીને ૧૬.૮ ટકાના રેકોર્ડ નીચા સ્તરે પહોંચ્યો હતો.