Partition Horrors Remembrance Day :
ડો યજ્ઞેશ દવે
ભારતનો ઈતિહાસ અનેક વિજયગાથાઓ અને સંઘર્ષોથી ભરેલો છે. પરંતુ આ ઈતિહાસમાં એક એવો કાળો અધ્યાય છે, જેને યાદ કરતાં આજેય લાખો હ્રદયમાં પીડા જગે છે – તે છે 1947નું ભારતનું વિભાજન. સ્વતંત્રતાના ઉત્સવ વચ્ચે આ વિભાજન એ એવી વિભીષિકા બની, જેમાં અણગણિત પરિવારોનો નાશ થયો, લાખો લોકો ઘર છોડવા મજબૂર થયા અને લાખો જીવ હત્યાકાંડ અને હિંસાના ભોગ બન્યા.
વિભાજન ફક્ત રાજકીય નિર્ણય નહોતો; તે માનવતા સામેનો એક ઘાતક ઘા હતો. લાખો હિંદુઓ, શીખો અને અન્ય સમુદાયો પોતાના ઘર-જમીન, સંસ્કૃતિ અને વારસો છોડી ભારત તરફ આશ્રય માટે નીકળ્યા. બીજી બાજુ, ઘણા મુસ્લિમો ભારતમાંથી પાકિસ્તાન તરફ ગયા. આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન ભયંકર હિંસા, લૂંટફાટ, બળાત્કાર અને હત્યાકાંડ થયા, જે માનવ ઇતિહાસની સૌથી મોટી માઈગ્રેશન ટ્રેજેડીમાં ગણાય છે.
—
વિભાજનની રાજકીય પૃષ્ઠભૂમિ
વિભાજનની મૂળભૂત ભૂલ બ્રિટિશોની ફૂટ પાડો અને રાજ કરો નીતિ અને કેટલાક રાજકીય નેતાઓની ટૂંકદ્રષ્ટિમાં હતી. મુસ્લિમ લીગના દ્વિરાષ્ટ્ર સિદ્ધાંત ને મંજુરી આપવી અને બ્રિટિશ વાઈસરોય માઉન્ટબેટનની હડબડીના નિર્ણયોએ દેશને અડધું ફાડી નાખ્યું. કોંગ્રેસના કેટલાક તે સમયના નેતાઓના સમાધાનવાદી વલણ અને ગતિહીનતાએ હિંદુ સમાજને ભોગ બનવાનું વળતર ચૂકવાડ્યું.
આ પૃષ્ઠભૂમિમાં આજે ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)નું વલણ સ્પષ્ટ છે — રાષ્ટ્રની એકતા સર્વોપરી છે. જ્યારે તે સમયના કેટલાક નેતાઓએ રાજકીય સુવિધાને પ્રાથમિકતા આપી, BJP હંમેશાં રાષ્ટ્રીય એકતા, સુરક્ષા અને સાંસ્કૃતિક અખંડિતતાને સર્વોચ્ચ માને છે.
—
વિભાજન વિભીષિકા સ્મૃતિ દિવસ
ભારતીય જનતા પાર્ટી અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીજીના નેતૃત્વમાં 14 ઑગસ્ટને ‘વિભાજન વિભીષિકા સ્મૃતિ દિવસ’ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. આનો હેતુ કોઈ જાતીય દ્વેષ જગાડવો નથી, પરંતુ ઇતિહાસના આ ઘાવને યાદ રાખીને દેશની આગામી પેઢીઓને ચેતવણી આપવી છે કે —
રાષ્ટ્રની એકતા પર કોઈપણ સ્તરે સમાધાન નહીં
આ દિવસનું મહત્વ એ છે કે સ્વતંત્રતાની ઉજવણી કરતા સમયે આપણે એ લોકોની પીડા પણ યાદ રાખીએ, જેમણે પોતાના લોહી, પરિશ્રમ અને આંસુઓથી દેશના પુનર્નિર્માણમાં યોગદાન આપ્યું.
—
વિભાજનના માનવ સંકટની વ્યાપકતા
વિભાજન સમયે લગભગ 1 કરોડથી વધુ લોકોનું સ્થળાંતર થયું અને અંદાજે 10 લાખથી વધુ લોકોના જીવ ગયા. હજારો સ્ત્રીઓ બળાત્કારની ભોગ બની, બાળકો માતા-પિતાથી વિખૂટા પડ્યા, અને સદીઓ જૂના ગામો-શહેરો ખંડેર બની ગયા.
આ દુઃખદ ઘટનાએ ભારતીય સમાજની સામાજિક રચનાને હચમચાવી નાખી. તેમ છતાં, ભારતના જનમાનસે આ ઘાવમાંથી ઊભરીને વિશ્વના સૌથી મોટા લોકશાહી ગણરાજ્યનું નિર્માણ કર્યું.
—
BJPનો રાષ્ટ્રવાદી અભિગમ
BJPનું માનવું છે કે વિભાજન ફક્ત 1947નો એક રાજકીય ઘટના ક્રમ નથી, પરંતુ તે રાષ્ટ્રના મનમાં અમર રહી ગયેલો ઘા છે. આજે પણ આઘુનિક ભારતને અનેક પડકારો છે — આંતરિક સુરક્ષા, સરહદી ઘુસણખોરી, આતંકવાદ અને સંસ્કૃતિ પર આક્રમણ.
BJP આ વિભાજનમાંથી શીખ લઈને કેટલીક મૂળભૂત બાબતો પર અડગ છે:
1. રાષ્ટ્રીય એકતા અને અખંડિતતા અપરિવર્તનીય છે
2. સાંસ્કૃતિક વારસાની રક્ષા — ભારતની પ્રાચીન પરંપરા, ભાષા અને ધર્મોની સુરક્ષા
3. રાષ્ટ્રસુરક્ષા પર કોઈ સમાધાન નહીં
4. વસુધૈવ કુટુંબકમ્ ના આધારે વિશ્વ સાથે મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો, પરંતુ રાષ્ટ્રહિત સર્વોપરી
—
વિભાજનની પીડા – સત્તાવાર માન્યતા અને સંશોધન
BJP માનતી છે કે ઇતિહાસને તથ્ય સાથે લખવું જોઈએ, ભલે તે અસહ્ય કેમ ન હોય. દાયકાઓ સુધી વિભાજનની પીડા પર ખુલ્લી ચર્ચા ન થવાને કારણે નવી પેઢી તેને એક સૂકો ઐતિહાસિક તથ્ય માનીને ભૂલી જાય છે.
આથી જ BJPના શાસનમાં વિભાજન વિભીષિકા સ્મૃતિ દિવસ ફક્ત એક પ્રતીકાત્મક તારીખ નથી, પરંતુ શાળા, મહાવિદ્યાલય અને સંશોધન સંસ્થાઓમાં ચર્ચા, પ્રદર્શન અને દસ્તાવેજીકરણ માટેનો પ્રેરણાસ્રોત છે.
—
વિભાજનથી મળેલો સંદેશ
વિભાજનની હૃદયદ્રાવક ઘટના આપણને કેટલીક અવિનાશી શિખામણ આપે છે:
ધાર્મિક આધાર પર દેશનું વિભાજન હંમેશા વિનાશક સાબિત થાય છે
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને આંતરિક એકતા વચ્ચે કોઈ વિખવાદ નહીં
રાજકીય સુવિધા કરતાં રાષ્ટ્રીય હિત મોટું
યુવાનોને ઇતિહાસની સાચી જાણકારી આપવી, જેથી તે ભૂલો ફરી ન થાય
—
આજના સમયમાં પ્રાસંગિકતા
ભલે આજે 1947થી 78 વર્ષ વીતી ગયા હોય, પણ વિભાજનમાંથી ઉદ્ભવેલા મુદ્દાઓ — કાશ્મીર વિવાદ, સરહદી સુરક્ષા, આંતરિક અસ્થિરતા — હજુ પણ પડકારરૂપ છે. BJPના મતે, મજબૂત રાષ્ટ્રવાદી સરકાર જ આ પડકારોનો સામનો કરી શકે છે.
370 કલમની સમાપ્તી, આતંકવાદ વિરુદ્ધ કડક કાર્યવાહી, સરહદી વિસ્તારોમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકાસ — આ બધું એ સંકલ્પનું પરિણામ છે કે રાષ્ટ્રની અખંડિતતા સર્વોપરી છે.
—
પરિણામે – એક અખંડ ભારતનો સ્વપ્ન
વિભાજન વિભીષિકા આપણને એ જ્ઞાન આપે છે કે — દેશની એકતા પર રાજકીય સમાધાન કરવાથી ફક્ત રાષ્ટ્રને જ નહીં, પણ અનેક પેઢીઓને ઘા પડે છે. BJPનું દ્રષ્ટિકોણ એ છે કે આ ભૂલ ફરી ન થાય, અને ભારત એક અખંડ, શક્તિશાળી અને સાંસ્કૃતિક રીતે સમૃદ્ધ રાષ્ટ્ર બની વિશ્વમાં અગ્રેસર રહે.
વિભાજનની વિભીષિકા સ્મૃતિ દિવસ એ એક યાદ અપાવનાર ઘંટી છે કે દેશની એકતા, સુરક્ષા અને સંસ્કૃતિની રક્ષા કરવી એ દરેક ભારતીયનું કર્તવ્ય છે.
ડો યજ્ઞેશ દવે
કન્વીનર અને પ્રવક્તા ભારતીય જનતા પાર્ટી ગુજરાત પ્રદેશ