Global Dust Pollution: ધૂળ અને રેતીથી ઉદ્ભવતું સંકટ હવે કોઈ ચોક્કસ પ્રદેશ પૂરતું મર્યાદિત નથી. દર વર્ષે વાતાવરણમાં પ્રવેશતી ૨૦૦ કરોડ ટન ધૂળથી ૩૮૦ કરોડ લોકો પ્રભાવિત થઈ રહ્યા છે, જેમાંથી ઘણા વર્ષોથી તેના સંપર્કમાં છે. વિશ્વ હવામાન સંગઠન (WMO) ના તાજેતરના અહેવાલમાં આ વૈશ્વિક પડકારની તીવ્રતા પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે.
WMO ના અહેવાલ મુજબ, વિશ્વભરમાં રેતી અને ધૂળના તોફાનોનો ભય ઝડપથી વધી રહ્યો છે, જે લગભગ ૧૫૦ દેશોમાં ૩૩ કરોડથી વધુ લોકોને સીધી અસર કરે છે. દર વર્ષે લગભગ ૨૦૦ કરોડ ટન ધૂળ વાતાવરણમાં ઓગળી રહી છે, જેનું કુલ વજન ઇજિપ્તના ગીઝામાં સ્થિત ૩૦૭ પિરામિડ જેટલું છે. આ ધૂળ હવા, આરોગ્ય, કૃષિ અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી રહી છે. આ અહેવાલ ૧૨ જુલાઈના રોજ ‘રેતી અને ધૂળના તોફાનોનો સામનો કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ’ નિમિત્તે બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. આ દિવસ ૨૦૨૩માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો, જેથી આ તોફાનોની ખતરનાક અસર ઘટાડવા અને વૈશ્વિક સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસોને મજબૂત બનાવી શકાય. ૨૦૨૪માં ધૂળનું સરેરાશ પ્રમાણ ૨૦૨૩ કરતાં થોડું ઓછું હોવા છતાં, પ્રાદેશિક અસર વધુ ઘાતક હતી. અહેવાલ મુજબ, વાતાવરણમાં પહોંચતી ૮૦ ટકાથી વધુ ધૂળ ઉત્તર આફ્રિકા અને મધ્ય પૂર્વના રણમાંથી આવે છે, જે પવન દ્વારા હજારો કિલોમીટર સુધી ફેલાય છે.
કેટલાક વિસ્તારોમાં, પાંચ વર્ષમાં ૧,૬૦૦ થી વધુ લોકો પ્રભાવિત થયા હતા
ડબ્લ્યુએમઓ અને વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠનના સંયુક્ત ડેટા અનુસાર, ૨૦૧૮ થી ૨૦૨૨ દરમિયાન, ૩૮૦ કરોડ લોકો ધૂળના ખતરનાક સ્તરના સંપર્કમાં આવ્યા હતા, જે ૨૦૦૩-૨૦૦૭ કરતાં ૩૧ ટકા વધુ છે. કેટલાક વિસ્તારોમાં, પાંચ વર્ષમાં ૧,૬૦૦ થી વધુ દિવસો માટે લોકો ધૂળથી પ્રભાવિત થયા હતા. લેન્સેટ રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે આ સમસ્યા માત્ર કામચલાઉ નથી, પરંતુ લાંબા ગાળાનો ખતરો બની ગઈ છે. એક અમેરિકન અભ્યાસ મુજબ, વર્ષ 2017 માં, ધૂળ અને પવનના ધોવાણને કારણે એકલા અમેરિકામાં $154 બિલિયનનું નુકસાન થયું હતું, જે 1995 કરતા ચાર ગણું વધારે હતું. 2024 માં મોટા ધૂળના તોફાનોમાં સ્પેનના કેનેરી ટાપુઓથી 14 તોફાનો, પૂર્વ એશિયાથી 14 તોફાનો અને મંગોલિયાથી આવેલા તોફાનોનો સમાવેશ થતો હતો, જેના કારણે બેઇજિંગમાં PM10 નું સ્તર પ્રતિ ઘન મીટર 1,000 માઇક્રોગ્રામથી વધી ગયું હતું અને દૃશ્યતા માત્ર એક કિલોમીટર સુધી ઘટી ગઈ હતી.