Lung cancer rising in India: વિશ્વમાં સૌથી ઘાતક કેન્સર તરીકે ફેફસાંનું કેન્સર તેની સ્થિતિ મજબૂત કરી રહ્યું છે અને ભારત તેના સૌથી મોટા હોટસ્પોટ્સમાંનું એક બની ગયું છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) અને ઇન્ડિયન જર્નલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ (IJMR) ના અહેવાલો સૂચવે છે કે ભારતમાં ફેફસાંના કેન્સરના કેસોની સંખ્યા 2025 ના અંત સુધીમાં 81,219 સુધી પહોંચી શકે છે, જે 2015 માં 63,807 હતી. નિષ્ણાતો તેને ભારતમાં આગામી ધૂમ્રપાન ન કરનારા કેન્સરના રોગચાળા તરીકે જુએ છે જેમાં પ્રદૂષણ, ઔદ્યોગિક રસાયણો અને જીવનશૈલી મુખ્ય પરિબળો છે.
WHO અનુસાર, ફેફસાંનું કેન્સર દર વર્ષે 1.8 મિલિયનથી વધુ લોકોનો ભોગ લે છે. 2022 માં, તે વિશ્વમાં સૌથી સામાન્ય રીતે નિદાન કરાયેલ કેન્સર હતું, જેમાં 2.5 મિલિયન નવા કેસ નોંધાયા હતા, જે કુલ કેન્સરના કેસોના 12.4% હતા. નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રી પ્રોગ્રામ અને ગ્લોબોકન 2020 ના ડેટા અનુસાર, 2020 માં ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના 79,221 નવા કેસ અને 70,264 મૃત્યુ નોંધાયા હતા.
નિષ્ણાતોના મતે, ભારતમાં 50% થી વધુ કેસ એડવાન્સ સ્ટેજમાં ઓળખાય છે, જ્યારે સારવારની શક્યતા અત્યંત મર્યાદિત હોય છે. રાજ્યવાર વિશ્લેષણથી સ્પષ્ટ થયું છે કે મેટ્રોપોલિટન અને ઔદ્યોગિક વિસ્તારો ધરાવતા રાજ્યોમાં તેનો દર સૌથી વધુ છે. નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રી પ્રોગ્રામ (NCRP) અનુસાર, મહારાષ્ટ્ર, દિલ્હી, પશ્ચિમ બંગાળ, તમિલનાડુ, ઉત્તર પ્રદેશ અને કર્ણાટક જેવા રાજ્યોમાં ફેફસાના કેન્સરના કેસ સૌથી વધુ નોંધાઈ રહ્યા છે. એકલા દિલ્હીમાં, તેનો ઘટના દર પ્રતિ 1 લાખ વસ્તી દીઠ 14.6 છે, જે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ પ્રતિ લાખ 7.3 કરતા બમણો છે. કોલકાતા અને મુંબઈ જેવા શહેરોમાં, આ દર અનુક્રમે 12.4 અને 11.7 છે.
વાયુ પ્રદૂષણ એક મુખ્ય કારણ છે
મહાનગરોમાં હવા ગુણવત્તા સૂચકાંક સતત ખતરનાક સ્તરે રહે છે. પાર્ટિક્યુલેટ મેટર (PM2.5 અને PM10) ફેફસામાં પ્રવેશ કરે છે અને કેન્સર કોષોના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે. ICMR ના અહેવાલમાં પ્રદૂષણને સાઈલન્ટ સ્મોકિંગ કહેવામાં આવ્યું છે.
યુપી, પંજાબ અને હરિયાણામાં પણ કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા છે
રિપોર્ટ મુજબ, પ્રદૂષણ અને તમાકુના સેવનને કારણે ઉત્તર ભારતના ઉત્તર પ્રદેશ, પંજાબ, હરિયાણા રાજ્યોમાં ફેફસાના કેન્સરના કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં, બીડી અને તમાકુના સેવનને કારણે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ફેફસાના કેન્સરનો દર શહેરી વિસ્તારો કરતા 30% વધુ હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. શહેરીકરણ અને ઔદ્યોગિક વિસ્તરણને કારણે દક્ષિણ ભારતમાં કર્ણાટક અને તમિલનાડુમાં આ રોગ વધી રહ્યો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે રાજ્યવાર આ વધારા પાછળ સ્થાનિક વાયુ પ્રદૂષણનું સ્તર, ઔદ્યોગિક કચરો નિયંત્રણ સ્થિતિ અને તમાકુ નિયંત્રણ કાર્યક્રમોની અસરકારકતા મોટી ભૂમિકા ભજવી રહી છે.
નવી દિલ્હીના AIIMS ખાતે પ્રોફેસર ડૉ. અરુણા મેનને જણાવ્યું હતું કે ભારતમાં સમસ્યા એ છે કે લોકો ફેફસાના કેન્સરના શરૂઆતના લક્ષણો જેમ કે સતત ઉધરસ, વજન ઘટવું, શ્વાસ લેવામાં તકલીફને સામાન્ય પ્રદૂષણ અથવા ધૂમ્રપાનની અસર માનીને અવગણે છે. પરીક્ષણ કરવામાં આવે ત્યાં સુધીમાં, રોગ અદ્યતન તબક્કામાં પહોંચી ગયો હોય છે.