Longest lightning flash world record: જ્યારે આકાશમાં વીજળીના ચમકારા એક તરફ ભય અને રોમાંચનું પ્રતીક છે, ત્યારે બીજી તરફ તે વિજ્ઞાન માટે એક આઘાતજનક પડકાર પણ છે.
વીજળીની આવી જ એક અદ્ભુત ઘટનાએ વિશ્વ હવામાન સંગઠન (WMO) ની રેકોર્ડ બુકમાં એક નવો અધ્યાય ઉમેર્યો છે, જે દર્શાવે છે કે કુદરતની આ શક્તિ કેટલી વિશાળ અને અણધારી હોઈ શકે છે. WMO એ પુષ્ટિ આપી છે કે ઓક્ટોબર 2017 માં, અમેરિકાના ઉત્તરીય ગ્રેટ પ્લેઇન્સ ક્ષેત્રમાં એક જ વીજળીના ચમકારા 829 કિલોમીટરનું અંતર કાપ્યું હતું. આ અંતર પેરિસ અને વેનિસ વચ્ચેના અંતર જેટલું છે. આ વીજળી રેખાને ‘મેગાફ્લેશ’ નામ આપવામાં આવ્યું છે, જે ટેક્સાસથી અમેરિકાના કેન્સાસ સુધી વિસ્તરેલું છે. આ ઘટના તે વિસ્તારમાં નોંધાઈ હતી જે વિશાળ તોફાની વાદળોનો ગઢ માનવામાં આવે છે. આ રેકોર્ડ મુજબ, આ અત્યાર સુધી માપવામાં આવેલ સૌથી લાંબી વીજળીનો ચમકારા છે, જે 768 કિમીના અગાઉના રેકોર્ડને 61 કિમીથી પાછળ છોડી ગયો છે. આ ઘટનાનું સચોટ માપન WMO ની હવામાન અને આબોહવા ચરમસીમા સમિતિ દ્વારા અદ્યતન ઉપગ્રહ ટેકનોલોજી દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે, જેની પુષ્ટિ અમેરિકન હવામાન સોસાયટીના બુલેટિનમાં પણ કરવામાં આવી છે.
મેગાફ્લેશ: વીજળીની અસામાન્ય રીતે વિસ્તૃત રેખા
‘મેગાફ્લેશ’ એ ઘટના છે જ્યારે વીજળી સામાન્ય મર્યાદા કરતાં વધી જાય છે અને સેંકડો કિલોમીટરના અંતરે ફેલાય છે. ટેકનિકલ ભાષામાં તેને ‘હોરિઝોન્ટલ મેસોસ્કેલ લાઈટનિંગ ડિસ્ચાર્જ’ કહેવામાં આવે છે. તે માત્ર વિજ્ઞાન માટે સંશોધનનો વિષય નથી પરંતુ તે હવાઈ ટ્રાફિક, પર્યાવરણ અને જાહેર જીવન પર પણ ગંભીર અસર કરે છે. WMO સેક્રેટરી-જનરલ સેલેસ્ટે સાઉલોના જણાવ્યા અનુસાર, વીજળી એ પ્રકૃતિની એક આશ્ચર્યજનક શક્તિ છે, પરંતુ તે દર વર્ષે સેંકડો જીવ પણ લઈ રહી છે. આ જ કારણ છે કે તેને આંતરરાષ્ટ્રીય ‘અર્લી વોર્નિંગ્સ ફોર ઓલ’ પહેલની મુખ્ય પ્રાથમિકતાઓમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે.
દર વર્ષે 32 કરોડ વૃક્ષોનો નાશ થાય છે
વીજળી પડવાથી માત્ર માનવ જીવન પર જ નહીં પરંતુ પર્યાવરણ પર પણ વિનાશક અસર પડે છે. એક વૈશ્વિક અભ્યાસ મુજબ, દર વર્ષે લગભગ 32 કરોડ વૃક્ષો ફક્ત વીજળી પડવાથી નાશ પામે છે.
17 મિનિટ સુધી વીજળીનો ચમકારો જોવા મળ્યો
આ રેકોર્ડની સાથે, વીજળી સંબંધિત અન્ય ઘટનાઓએ પણ સમયાંતરે વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યચકિત કર્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, 18 જૂન, 2020 ના રોજ, ઉરુગ્વે અને ઉત્તરી આર્જેન્ટિનામાં આકાશમાં 17.1 સેકન્ડ સુધી સતત વીજળીનો ચમકારો જોવા મળ્યો. આ અત્યાર સુધીની સૌથી લાંબી વીજળીની રેખા છે. ઇતિહાસમાં વીજળી સંબંધિત જીવલેણ અકસ્માતો પણ છે. 1975 માં, ઝિમ્બાબ્વેમાં વીજળી પડવાથી 21 લોકો માર્યા ગયા હતા, જ્યારે 1994 માં, ઇજિપ્તમાં વીજળી પડવાથી તેલની ટાંકી ફાટી ગઈ હતી અને આડકતરી રીતે 469 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.