BJP vs Congress: લો હવે કોંગ્રેસના પાસે ક્યાં તેવા એજેન્ડા બચ્યા છે કે, જે લઇ તે તેના મતદારો પાસે જશે ? કેમ કે, ગઈકાલે જ ભાજપ દ્વારા નિર્ણય મુજબ,પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલાને લઈને પાકિસ્તાન સાથેના તણાવ વચ્ચે NDA સરકાર દ્વારા જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરાવવાની જાહેરાત વિપક્ષ, ખાસ કરીને કોંગ્રેસના ‘મોંમાંથી કોળિયો છીનવી લેવા’ના રૂઢિપ્રયોગનું ઉદાહરણ આપે છે. આ રૂઢિપ્રયોગનો અર્થ એ છે કે કોઈ વ્યક્તિ પાસેથી કંઈક મેળવે તે પહેલાં જ તે છીનવી લેવું; તેને તેની તે ખૂબ ઇચ્છા છે અને તે તેને મેળવવા માટે ખૂબ જ મહેનત કરી રહ્યો છે.
જાતિગત વસ્તી ગણતરી પર રાહુલ ગાંધીનો વાયદો
છેલ્લા કેટલાય સમયથી સમાજવાદી પાર્ટી, આરજેડી, બસપા, બીજેડી અને એનસીપી જેવા પક્ષો કોંગ્રેસ સહિત શરદ પવાર દેશમાં જાતિગત વસ્તી ગણતરીની માંગ કરી રહ્યા છે. વિપક્ષી નેતા અને કોંગ્રેસના સાંસદ રાહુલ ગાંધી જાતિગત વસ્તી ગણતરીની માંગ કરી રહ્યા છે. જ્યારે મોદી સરકાર પહેલા જાતિગત વસ્તી ગણતરીના પક્ષમાં નહોતી. ત્યારે નોંધનીય છે કે, અગાઉ આ જ એનડીએ સરકારે વિપક્ષી પક્ષો પર આરોપ લગાવ્યો કે કોંગ્રેસ જાતિગત વસ્તી ગણતરી દ્વારા દેશને વિભાજીત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
જાતિગત વસ્તી ગણતરીની માંગ પાછળ કોંગ્રેસનો હેતુ શું હતો?
કોંગ્રેસ દ્વારા જાતિગત વસ્તી ગણતરીની માંગણી પાછળનું કારણ અન્ય પછાત વર્ગના મતદારોને આકર્ષવાનો હતો જેઓ એક સમયે તેના મતદાતા હતા. પરંતુ પ્રાદેશિક પક્ષોના ઉદય અને ભાજપના જાતિગત રાજકારણે કોંગ્રેસને હાંસિયામાં ધકેલી દીધી. આઝાદી પછી કોંગ્રેસને મળતું જન સમર્થન ધીમે ધીમે ઘટવા લાગ્યું અને તેમાં એટલો ઘટાડો થયો કે તે મોટાભાગના રાજ્યોમાં સત્તાથી બહાર થઈ ગઈ. તેની અસર કેન્દ્રીય રાજકારણમાં જોવા મળી અને તે વિરોધ પક્ષ બન્યો. એવું માનવામાં આવે છે કે ઓબીસી વસ્તી દેશની વસ્તીના 50 ટકાથી વધુ છે, આ જ કારણ છે કે કોંગ્રેસ લાંબા સમયથી આ મતદાતા વર્ગને પોતાના પક્ષમાં લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, પરંતુ ભાજપ સરકારે પોતાના નવા પગલાથી કોંગ્રેસના હાથમાંથી બીજો મુદ્દો છીનવી લીધો છે.
કોંગ્રેસે પોતાના મેનિફેસ્ટોમાં વચન આપ્યું હતું
ગત લોકસભા ચૂંટણી માટેના પોતાના મેનિફેસ્ટોમાં, કોંગ્રેસે વચન આપ્યું હતું કે જો તે સત્તામાં આવશે, તો તે જાતિઓની સામાજિક અને આર્થિક સ્થિતિને સમજવા માટે દેશભરમાં જાતિ વસ્તી ગણતરી કરશે. રાહુલ ગાંધીએ ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરાવવાનું પણ વચન આપ્યું હતું. પરંતુ કેન્દ્રીય મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે જાતિ વસ્તી ગણતરીની જાહેરાત કરતા જ રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે તેઓ સરકારના આ નિર્ણયને સમર્થન આપે છે અને તેને કોંગ્રેસની જીત ગણાવે છે. પરંતુ રાજકીય વિશ્લેષકો માને છે કે ભાજપે એક જ ઝાટકે કોંગ્રેસ પાસેથી મોટો મુદ્દો છીનવી લીધો છે. અહીં આપણે 5 રાજકીય મુદ્દાઓનો ઉલ્લેખ કરીશું જે એક સમયે કોંગ્રેસના એજન્ડા હતા, પરંતુ ભાજપે રાજકીય રીતે તેમના પર કબજો જમાવી લીધો હતો.
૧. ગરીબી-ગરીબ કલ્યાણ યોજનાઓ નાબૂદ કરો
કોંગ્રેસનો એજન્ડા: 1971માં ઈન્દિરા ગાંધીનું ગરીબી હટાઓ સૂત્ર કોંગ્રેસની રાજનીતિનું કેન્દ્રબિંદુ હતું. તેનો ઉદ્દેશ ગરીબો માટે રોજગાર, સબસિડી અને શિક્ષણની તકો વધારવાનો હતો.
ભાજપની રણનીતિ: ભાજપે ‘પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના’, ‘પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના’ અને ‘ઉજ્જવલા યોજના’ જેવા કાર્યક્રમો દ્વારા કોંગ્રેસના આ કાર્યસૂચિને આધુનિક સ્વરૂપમાં આગળ ધપાવ્યો. ગરીબ વર્ગને આનો સીધો લાભ મળે છે, જેના કારણે આ વર્ગ કોંગ્રેસમાંથી ભાજપમાં ગયો.
૨. ગાંધી-નેહરુ વારસો
કોંગ્રેસનો એજન્ડા: સ્વતંત્રતા ચળવળમાં કોંગ્રેસનું યોગદાન અને નેહરુ-ગાંધી પરિવારના વારસાને પક્ષની કાયદેસરતાનો મુખ્ય આધાર બનાવવામાં આવ્યો હતો.
ભાજપની રણનીતિ: ભાજપે સરદાર પટેલ (સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી), સુભાષ ચંદ્ર બોઝ (નેતાજીની પ્રતિમા), ભગતસિંહ અને આંબેડકરને તેના રાષ્ટ્રીય નાયકો તરીકે રજૂ કર્યા. ગાંધીજીના વિચારોને ‘સ્વચ્છ ભારત મિશન’ સાથે જોડીને લોકો સાથે ભાવનાત્મક બંધન બનાવવામાં આવ્યું.
3. બિનસાંપ્રદાયિકતા – સબકા સાથ, સબકા વિકાસ
કોંગ્રેસનો એજન્ડા: ધર્મનિરપેક્ષતાને તેની મૂળભૂત નીતિ માનીને, કોંગ્રેસે લઘુમતીઓના હિતોની હિમાયત કરી. જોકે, તેમના પર ‘તુષ્ટિકરણ’નો પણ આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
ભાજપની રણનીતિ: ભગવા પક્ષે ‘સબકા સાથ, સબકા વિકાસ અને સબકા વિશ્વાસ’ સૂત્ર આપીને એક વ્યાપક સમાવિષ્ટ છબી રજૂ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. આનાથી તેમને હિન્દુ મતદારો તેમજ કેટલાક લઘુમતી સમુદાયોનો ટેકો મેળવવામાં મદદ મળી રહી છે.
૪. મફત યોજનાઓ-લક્ષિત કલ્યાણકારી રાજકારણ
કોંગ્રેસનો એજન્ડા: ખાદ્ય સુરક્ષા, મનરેગા, મફત સેવાઓ અથવા શિક્ષણ અને આરોગ્ય ક્ષેત્રોમાં ભારે સબસિડી.
ભાજપની રણનીતિ: ભાજપે લાભાર્થીઓના બેંક ખાતામાં સીધા પૈસા મોકલીને ‘ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર’ (DBT) અને ‘જન ધન યોજના’ જેવી યોજનાઓની પારદર્શિતા અને વિશ્વસનીયતામાં વધારો કર્યો. આનાથી ભાજપની યોજનાઓને ‘લાભાર્થી મત બેંક’નો ટેકો મળ્યો.
૫. ગામડાં અને ખેડૂતો – ડિજિટલ અને નાણાકીય સમાવેશ
કોંગ્રેસનો એજન્ડા: પરંપરાગત ખેડૂત-મૈત્રીપૂર્ણ નીતિઓ જેમ કે હરિયાળી ક્રાંતિ, લોન માફી અને MSP.
ભાજપની રણનીતિ: ભાજપે ‘પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ’ યોજના હેઠળ ખેડૂતોને વાર્ષિક ₹6,000 સીધા આપવાનું શરૂ કર્યું. આ ઉપરાંત, સિંચાઈ, વીમો અને પાક ખરીદી માટે ડિજિટલ પોર્ટલનો ઉપયોગ કરીને ખેડૂતોને ભાજપ સાથે જોડવામાં આવ્યા.
આ મુદ્દાઓ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ભાજપે કોંગ્રેસના પરંપરાગત મુદ્દાઓને નવી રીતે રજૂ કર્યા છે એટલું જ નહીં, આ મુદ્દાઓ છીનવી કોંગ્રેસ ને મુદ્દાહીન પાર્ટી બનાવી દીધી છે ત્યારે હવે જોવાનું તે રહે છે કે,કોંગ્રેસ હવે કઈ રણનીતિ અને નવા મુદ્દા લઇ પ્રજા સમક્ષ જશે ?