Aadi Vani: કેન્દ્રીય આદિવાસી મંત્રાલય ટૂંક સમયમાં દેશનું પ્રથમ કૃત્રિમ બુદ્ધિ (AI) આધારિત અનુવાદક ‘આદિ વાણી’ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય આદિવાસી ભાષાઓનું સંરક્ષણ અને આદિવાસી સમુદાયોને સશક્ત બનાવવાનો છે.
આદિ વાણીમાં NLLB અને ઇન્ડિક ટ્રાન્સ-2 જેવા AI મોડેલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. આ દ્વારા, હિન્દી-અંગ્રેજી અને આદિવાસી ભાષાઓ વચ્ચે વાસ્તવિક સમયનું ભાષાંતર શક્ય બનશે. તેમાં ટેક્સ્ટ-ટુ-સ્પીચ, સ્પીચ-ટુ-ટેક્સ્ટ અને OCR જેવી સુવિધાઓ હશે, જે હસ્તપ્રતો અને મૌખિક પરંપરાઓનું ડિજિટાઇઝેશન સક્ષમ બનાવશે.
આ પહેલ IIT દિલ્હી, BITS પિલાની, IIT હૈદરાબાદ અને IIT રાયપુર દ્વારા આદિવાસી સંશોધન સંસ્થાઓ (TRI) ના સહયોગથી વિકસાવવામાં આવી છે. શરૂઆતમાં, તેમાં સંથાલી (ઓડિશા), ભિલી (મધ્યપ્રદેશ), મુંડારી (ઝારખંડ) અને ગોંડી (છત્તીસગઢ) ભાષાઓનો અનુવાદ શક્ય બનશે. આગામી તબક્કામાં, કુઇ અને ગારો જેવી ભાષાઓ પણ ઉમેરવામાં આવશે.
૨૦૧૧ ની વસ્તી ગણતરી મુજબ, ભારતમાં અનુસૂચિત જનજાતિઓ દ્વારા ૪૬૧ ભાષાઓ અને ૭૧ માતૃભાષાઓ બોલાય છે. આમાંથી ૮૧ ભાષાઓ લુપ્તપ્રાય છે અને ૪૨ ભાષાઓ ગંભીર રીતે લુપ્તપ્રાય છે. દસ્તાવેજીકરણના અભાવ અને પેઢીગત ટ્રાન્સમિશનને કારણે ઘણી ભાષાઓ લુપ્ત થવાની આરે છે.