Online Gaming Bill: સંસદે ગુરુવારે ઓનલાઈન ગેમિંગ પ્રમોશન અને રેગ્યુલેશન બિલ, 2025 પસાર કર્યું. રાજ્યસભાએ હોબાળા વચ્ચે ચર્ચા વિના તેને મંજૂરી આપી. ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઇટી મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવ દ્વારા રજૂ કરાયેલ આ બિલનો હેતુ ઇ-સ્પોર્ટ્સ અને ઓનલાઇન સોશિયલ ગેમિંગ સિવાય તમામ પ્રકારની ઓનલાઇન મની ગેમ્સ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો છે. વિપક્ષી સભ્યો દ્વારા રજૂ કરાયેલા સુધારાઓને નકારી કાઢ્યા બાદ ઉપલા ગૃહે તેને મંજૂરી આપી.
બુધવારે લોકસભા અને ગુરુવારે રાજ્યસભામાં આ બિલ પસાર થયું. તેમાં ઓનલાઈન મની ગેમ્સ સંબંધિત જાહેરાતો પર પ્રતિબંધ મૂકવાની અને બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓને આવી કોઈપણ રમત માટે ભંડોળની સુવિધા આપવા અથવા ટ્રાન્સફર કરવાથી પ્રતિબંધ મૂકવાની પણ જોગવાઈ છે. ઓનલાઈન મની ગેમ્સમાં પૈસા જમા કરાવવાથી નાણાકીય અને અન્ય ઇનામો મળવાની અપેક્ષા છે.
ઓનલાઈન ગેમ્સને કારણે લોકોને કેટલું નુકસાન થઈ રહ્યું છે?
એક સત્તાવાર સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર, સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલા બિલમાં પૈસાનો ઉપયોગ કરીને રમાતી ઓનલાઈન ગેમ્સ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી છે. આ રમતોને કારણે બાળકો અને યુવાનો તેના વ્યસની બની જાય છે. આ ઉપરાંત, તેઓ નાણાકીય નુકસાન પણ ભોગવે છે અને તેના કારણે આત્મહત્યા પણ થાય છે. સરકારનો અંદાજ છે કે ઓનલાઈન રિયલ મની ગેમિંગમાં દર વર્ષે લગભગ 45 કરોડ લોકો લગભગ 20,000 કરોડ રૂપિયા ગુમાવે છે. સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર, સરકારને સમજાયું છે કે ઓનલાઈન રિયલ મની ગેમિંગ સમાજ માટે એક મોટી સમસ્યા છે અને તેથી કેન્દ્રએ લોકોના કલ્યાણ માટે મહેસૂલ નુકસાનનું જોખમ લેવાનું પણ નક્કી કર્યું છે. સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, “એક અંદાજ મુજબ દર વર્ષે 45 કરોડ લોકો પોતાના પૈસા ગુમાવે છે. આનાથી તેમને કુલ લગભગ 20,000 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થવાનો અંદાજ છે.” ઓનલાઈન ગેમિંગ પરના બિલમાં ગુનેગારો માટે સજાની જોગવાઈઓ શું છે? ડ્રાફ્ટ મુજબ, કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરીને ઓનલાઈન મની ગેમિંગ સેવાઓ પૂરી પાડનાર કોઈપણ વ્યક્તિને ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ અથવા ₹1 કરોડ સુધીનો દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે. આવી સેવાઓની જાહેરાત કરનારાઓને બે વર્ષ સુધીની જેલ અને/અથવા ₹50 લાખ સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. રિયલ મની ગેમ માટે વ્યવહારોની સુવિધા આપતી બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ પણ ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ અથવા ₹1 કરોડના દંડ સહિત દંડ માટે જવાબદાર રહેશે. વારંવાર ગુનેગારો માટે કડક સજાની જોગવાઈ છે. આમાં ત્રણથી પાંચ વર્ષની જેલ અને ઉચ્ચ દંડનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, આ બિલ ઓનલાઈન મની ગેમ રમનારાઓને ગુનેગારો તરીકે ગણતું નથી, પરંતુ તેમને પીડિતો માને છે.
રમત પૈસાની ગેમ છે કે નહીં તે કેવી રીતે નક્કી કરવામાં આવશે?
પ્રસ્તાવિત કાયદો એક વૈધાનિક નિયમનકારી સત્તા સ્થાપવાની પણ વાત કરે છે. આ સત્તા પાસે એ નક્કી કરવાની સત્તા હશે કે રમત ઓનલાઈન મની ગેમ તરીકે લાયક ઠરે છે કે નહીં. બધા પ્લેટફોર્મ્સે નોંધણી કરાવવી પડશે અને સત્તા દ્વારા નિર્ધારિત નિયમોનું પાલન કરવું પડશે.