Mahakumbh 2025 : પ્રયાગરાજમાં ચાલી રહેલ મહા કુંભ હવે તેના અંતિમ તબક્કા તરફ આગળ વધી રહ્યો છે. આ વખતે મહાકુંભમાં આવનારા ભક્તોએ તમામ રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં 54 કરોડ શ્રદ્ધાળુઓ સંગમમાં આસ્થાપૂર્વક ડૂબકી મારી ચૂક્યા છે. તેની પાછળનું કારણ છે 144 વર્ષ પછી તારા અને ગ્રહોનો અદભૂત સંયોગ. આવી સ્થિતિમાં લોકો જીવતા જીવતા મહાકુંભનું પુણ્ય મેળવવા માટે પ્રયાગરાજ તરફ ધસી આવ્યા હતા. પરંતુ, શું આમાં ખરેખર સત્ય છે? આવો મહાકુંભ 44 વર્ષ પછી થઈ રહ્યો છે એ વાત સાચી?
વાસ્તવમાં મહાકુંભનું સામાન્ય ચક્ર 12 વર્ષમાં પૂર્ણ થાય છે. પ્રયાગરાજમાં દર 12 વર્ષે પૂર્ણ કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે, જ્યારે 12 પૂર્ણકુંભ હોય છે, ત્યારે મહાકુંભ થાય છે. આ વખતે મહાકુંભને લઈને 144 વર્ષનો દાવો નવો નથી. અગાઉ પણ આવા દાવા કરવામાં આવ્યા છે. અગાઉ વર્ષ 1989, 2001 અને 2013માં પણ આવા જ દાવા કરવામાં આવ્યા હતા કે આવું 144 વર્ષમાં એકવાર થતું હતું.
મહાકુંભના 144 વર્ષનો દાવો સાચો છે કે નહીં?
જો આવું છે તો યોગી સરકારે આ વખતે કેમ દાવો કર્યો કે આ મહાકુંભ 144 વર્ષ પછી થઈ રહ્યો છે. આનું એક રાજકીય પાસું પણ છે. આ પહેલા વર્ષ 2018માં યોગી સરકારે અર્ધ કુંભનું નામ બદલીને કુંભ રાખ્યું હતું, જેથી તેનું મહત્વ વધુ વધારી શકાય. સરકારી દસ્તાવેજોમાં પણ આ અંગે વિરોધાભાસ છે. વર્ષ 2023માં ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના એક દસ્તાવેજમાં અને CAGના રિપોર્ટમાં 2013નો કુંભ પણ 144 વર્ષમાં એક જ વાર થવાનું કહેવાયું હતું.
જો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે આ દાવાનો અભ્યાસ કરીએ તો હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટી દ્વારા 2013ના કુંભ પર કરવામાં આવેલા સંશોધનમાં 2001નો મહાકુંભ 144 વર્ષ પછી યોજાવાનો હોવાનું કહેવાય છે, જેનો બ્રિટિશ રેકોર્ડમાં કોઈ ઉલ્લેખ નથી. 1911માં પ્રકાશિત થયેલા અલ્હાબાદ ગેઝેટિયરમાં 144 વર્ષના અંતરનો ઉલ્લેખ નથી, પરંતુ 1906નો કુંભ નોંધાયેલો છે. ખગોળશાસ્ત્રીય ગણતરીમાં મૂંઝવણ છે. દરેક કુંભ રાશિની ખગોળશાસ્ત્રીય ગણતરીઓ સૂર્ય અને ગુરુની વિશેષ સ્થિતિઓ પર આધારિત છે, પરંતુ 144 વર્ષની કોઈ માન્યતા નથી.
અખિલેશ યાદવે પણ ટોણો માર્યો હતો
સરકારી વેબસાઈટમાં પણ આનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. પ્રયાગરાજ જિલ્લાની સત્તાવાર વેબસાઇટ અને મહાકુંભ 2025ની સત્તાવાર સાઇટ પર પણ 144 વર્ષના દાવાનો ઉલ્લેખ નથી. હવે આ મુદ્દે રાજકારણ પણ થઈ રહ્યું છે. 144 વર્ષ બાદ યોજાનાર મહાકુંભના દાવા પર સમાજવાદી પાર્ટી સહિત અનેક વિપક્ષી દળોએ સવાલો ઉઠાવ્યા છે. સપા પ્રમુખ અખિલેશ યાદવે આ દાવા પર કટાક્ષ કરતા કહ્યું કે સરકારે આ મુદ્દે સ્પષ્ટતા કરવી જોઈએ. મહાકુંભ 2025 સામાન્ય 12-વર્ષના ચક્ર મુજબ થઈ રહ્યો છે તે મૂંઝવણ દૂર કરવા સરકાર અને અખાડાઓએ સ્પષ્ટ નિવેદન આપવું જોઈએ.