Cyber Fraud: ગુજરાતમાં સાયબર ફ્રોડના કેસો દિવસેને દિવસે વધી રહ્યા છે, પરંતુ ચિંતા જનક વાત એ છે કે હવે કેટલાક ભ્રષ્ટ પોલીસ કર્મચારીઓ આ જ ગુનાની આરમાં કરોડોની લૂંટ ચલાવી રહ્યા છે. નર્મદા જિલ્લાના કૉન્સ્ટેબલ લક્ષ્મણ ચૌધરીની સંડોવણીવાળું તાજું કાંડ બતાવે છે કે રાજ્યના કેટલાક શહેરો અને જિલ્લાઓમાં બેંક એકાઉન્ટ ફ્રિઝ અને અનફ્રિઝ કરવાનો એક આખો ગેરકાયદેસર વ્યવસાય ઉભો થયો છે – જેને પોલીસનાં કેટલાક ધંધાખોર તત્વો ચલાવી રહ્યા છે.
ફરિયાદ વગર જ એકાઉન્ટ ફ્રિઝ: તોડખોરતાનો નવો મોડેલ
છેલ્લાં બે વર્ષથી કેટલીક સાયબર સેલમાં ફરિયાદ કે લેખિત અરજી વિના જ અનેક ખાતાઓ ફ્રિઝ કરવામાં આવ્યા છે. 2023ના જુનાગઢ તોડકાંડમાં PI તરલ ભટ્ટ અને PI A.M. ગોહિલ સહિતના અધિકારીઓ સામે ગંભીર આરોપ લાગ્યા હતા. આરોપ એ હતો કે ખોટા Cyber Fraudના કેસો ઘડી કાઢી, ખાતા ફ્રિઝ કરીને, પછી અનફ્રિઝ કરવા માટે ગ્રાહકો પાસેથી મોટાં પ્રમાણમાં રૂપિયા વસૂલવામાં આવતાં હતા – કેટલાક કિસ્સાઓમાં તો ખાતા-બેલેન્સના 80 ટકા સુધીની રકમ માંગવામાં આવતી હતી.
લક્ષ્મણ ચૌધરી કાંડ પછી પણ ઠપ થઈ ન શકી પોલીસની લૂંટપ્રથાને
નર્મદા સાઇબર સેલના કૉન્સ્ટેબલ લક્ષ્મણ ચૌધરીના નામે તાજો કાંડ સામે આવ્યો છે, જેમાં લાખો રૂપિયાની તોડખોર કરવામાં આવી છે. નોંધનીય છે કે આ કિસ્સાઓ કોઈ એક જિલ્લો સુધી સીમિત નથી; રાજ્યભરના અનેક સાયબર સેલમાં આ રીતનો ગોરખધંધો પૂરેપૂરો ઝડપથી ચાલી રહ્યો છે.
બેંક એકાઉન્ટ સુધી કેવી રીતે પહોંચે છે ભ્રષ્ટ તંત્ર?
સામાન્ય રીતે પોલીસ અધિકારીઓ ગુનાની તપાસ માટે બાતમીદારો પર આધાર રાખે છે. પરંતુ હવે આ જ બાતમીદારો ભાગીદાર બની ગયા છે. ઉદાહરણ તરીકે, કોઈ વ્યક્તિ ઑનલાઈન ગેમિંગ એપ્લિકેશનમાં પૈસા નાખવા માટે બેંક એકાઉન્ટ માંગે છે, ત્યારે વૉટ્સએપ દ્વારા એ કડીઓ ઉપલબ્ધ થાય છે. ત્યારબાદ માત્ર 2થી 10 હજારના ટ્રાન્ઝેક્શન પછી 1930 નંબર પર બનાવટી Cyber Fraudની ફરિયાદ દાખલ કરાવી દેવામાં આવે છે. પછી એક એકાઉન્ટમાંથી બીજામાં ટ્રાન્સફર થયેલી રકમના આધાર પર બીજા ત્રણથી ચાર ખાતાઓ શોધી કાઢી બિનવારસાગત રીતે ફ્રિઝ કરાવવામાં આવે છે.
બેંક ડેટાનો કાળો વેપાર અને પોલીસનો હિસ્સો
RTGS, હવાલા, શેર માર્કેટ જેવી પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાયેલા લોકોને લગતા બેંક ડેટાનો કાળો વેપાર પણ ચાલી રહ્યો છે. આ ડેટા હવે પોલીસના કેટલાક કર્મચારીઓ સુધી પહોંચે છે. તે પછી 5 લાખ જેટલી રકમ ખાતામાં નાખી કોઈ ભાગીદાર દ્વારા Cyber Complaint કરાવી દેવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ખાતાધારક જ્યારે પૂછપરછ કરે છે, ત્યારે પોલીસ અધિકારીઓ તેને ધમકી આપે છે કે ED કે Income Taxની કાર્યવાહી થશે. પોલીસ દબાણથી 25%થી 50% સુધીની રકમની ‘સેટિંગ’ કરવામાં આવે છે.
ગુજરાતના અનેક જિલ્લાઓમાં ગેરકાયદેસર ‘ફ્રિઝ અને રિલીઝ’ સિસ્ટમ
અમદાવાદ સિવાયના મોટા ભાગના જિલ્લાઓ અને શહેરોમાં આ ગેરકાયદેસર પ્રેક્ટિસ ચાલી રહી છે. ઉત્તર ગુજરાતના બે જિલ્લા અને સૌરાષ્ટ્રના કેટલાક વિસ્તારો પણ આ રેકેટમાં સામેલ હોવાનું સામે આવ્યું છે. હકીકતમાં મોટા અધિકારીઓ સુધી આ કમાણીનો ભાગ પહોંચે છે અને એ જ કારણે કાયદેસર કાર્યવાહી પણ અટકાવવામાં આવે છે.
સરકારની પહેલની વચ્ચે પોલીસના હાથ કાળાં
સરકાર 1930 ટોલ ફ્રી હેલ્પલાઈન અને સાયબર ક્રાઈમ પોર્ટલ જેવા ઉપાયો દ્વારા ભોગ બનનારાને રાહત આપવા પ્રયત્નશીલ છે. છતાં, નીતિબદ્ધ પોલીસથી વિપરીત વર્તન કરી રહેલા કર્મચારીઓ લોકોને વધુ નુકસાન પહોંચાડી રહ્યા છે. પોલીસ હવે ભોગ બનનારના હિત માટે નહીં, પણ પોતાની કમાણી માટે કામ કરતી થઈ ગઈ છે.
ગુજરાતમાં Cyber Fraudને રોકવા બનાવાયેલ તંત્ર જ હવે લોકને લૂંટવા લાગ્યું છે. અસલ તોડકોર હવે કોઈ વિદેશી હેકર નહીં, પણ આપણા જ રાજ્યની ભ્રષ્ટ તંત્રશક્તિ બની ગઈ છે. સરકાર અને ઉચ્ચ અધિકારીઓએ આ મુદ્દે સઘન તપાસ શરૂ નહિ કરે તો, લોકવિશ્વાસ પર સૌથી મોટો અઘાત થશે.