Cancer Vaccine: કૅન્સર દુનિયાભરમાં ઝડપથી વધતી બીમારી છે. આ રોગને કારણે દર વર્ષે સૌથી વધુ લોકોના મૃત્યુ થાય છે. આંકડા દર્શાવે છે કે વર્ષ 2022માં કૅન્સરથી એક કરોડથી વધુ લોકોના જીવ ગયા, અને સમય સાથે આ ખતરો સતત વધી રહ્યો છે.
કૅન્સરનું નામ સાંભળતાં જ ડર અને ચિંતાનો માહોલ સર્જાય છે. આ એવી બીમારી છે જે ધીમે ધીમે શરીરની સામાન્ય કોષોને અસર કરે છે અને જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. જોકે સારી વાત એ છે કે વિજ્ઞાનીએ આ રોગથી બચવા માટે અનેક મહત્વપૂર્ણ ઉપાયો શોધ્યા છે, જેમાંથી સૌથી મોટું હથિયાર છે વેક્સિન.
જેમ બાળપણમાં પોલિયો, ચામડીકાંટા કે ખસરા સામે રક્ષણ માટે રસી આપવામાં આવે છે, તેમ જ કેટલીક જાતના કૅન્સર સામે બચાવ માટે પણ ખાસ વેક્સિન બનાવવામાં આવી છે. એટલે કે કૅન્સરથી બચાવ એટલો મુશ્કેલ નથી, ફક્ત કેટલીક તકેદારી અને યોગ્ય વેક્સિનેશન મદદરૂપ થઈ શકે છે.
હવે પ્રશ્ન થાય કે કયા કૅન્સર સામે વેક્સિન ઉપલબ્ધ છે, તે કેવી રીતે કામ કરે છે અને કોને તેને લેવો જોઈએ? આવો જાણીએ.
કૅન્સર શું છે?
કૅન્સર એ એવી બીમારી છે જે શરીરમાં અસામાન્ય કોષોની વૃદ્ધિને કારણે થાય છે. જીવનશૈલી અને પર્યાવરણીય પરિસ્થિતિઓ તેનો ખતરો વધારતી જાય છે. આરોગ્ય નિષ્ણાતો કહે છે કે નાની ઉંમરથી જ સારું ખાવાપીવું, ધૂમ્રપાન-દારૂથી દૂર રહેવું અને પ્રદૂષણથી બચવું જરૂરી છે. આ સિવાય, કેટલીક જાતના કૅન્સરથી બચાવ માટે વેક્સિન પણ ઉપલબ્ધ છે.
સર્વાઇકલ, ગુદા અને મૌખિક કૅન્સર સામે રક્ષણ
સર્વાઇકલ કૅન્સરનું મુખ્ય કારણ એચપિવી (હ્યુમન પેપિલોમાવાયરસ) છે. આ એક સામાન્ય યૌન સંક્રમિત ચેપ છે. HPV 16 અને 18 જેવા વાયરસ સર્વાઇકલ, ગુદા અને મૌખિક કૅન્સરનું કારણ બની શકે છે.
આથી, છોકરીઓને નાની ઉંમરે HPV વેક્સિન લેવા સલાહ આપવામાં આવે છે. આ રસી 80% થી 90% સુધીના જોખમને ઘટાડે છે. નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, પ્રથમ યૌન સંબંધ પહેલા લેવાય તો તે સૌથી વધુ અસરકારક બને છે અને તેને 9 વર્ષની ઉંમરથી આપી શકાય છે.
લિવર કૅન્સર સામે હેપેટાઇટિસ રસી
હેપેટાઇટિસ-બી વાયરસ લિવરમાં ચેપ અને સોજાનું કારણ બને છે. લાંબા ગાળે આ ચેપ લિવર કૅન્સરનું જોખમ વધારી શકે છે. હેપેટાઇટિસ-બી રસીકરણ લિવર કૅન્સર અટકાવવાનું અસરકારક સાધન છે. તે તમામ વયના લોકો માટે યોગ્ય છે અને ખાસ કરીને જોખમવાળા લોકોને માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
અમેરિકન એસોસિએશન ફોર કૅન્સર રિસર્ચ મુજબ, આ રસી લિવર કૅન્સરથી સુરક્ષા આપે છે.
કૅન્સરથી બચાવ માટે રશિયાની નવી વેક્સિન
તાજેતરમાં રશિયન વૈજ્ઞાનિકોએ એન્ટરોમિક્સ નામની નવી કૅન્સર વેક્સિન વિકસાવી છે, જે mRNA ટેકનોલોજી આધારિત છે. પ્રીક્લિનિકલ ટ્રાયલ્સમાં આ રસી 100% સફળ સાબિત થઈ છે. હાલમાં તેને વ્યાપક ઉપયોગ માટે મંજૂરી મળવાની રાહ છે.
આ વેક્સિન કોલોરેક્ટલ કૅન્સર, ગ્લિયોબ્લાસ્ટોમા (મગજનો કૅન્સર) અને મેલાનોમા જેવા કૅન્સર માટે વિકસાવવામાં આવી રહી છે.